تاریخچه اورژانس در جهان

حمل‌ونقل بیماران بدحال به مراکز درمانی جهت ارائه خدمات پزشکی از مشکلات دیرباز در زندگی بشر بوده است. در افسانه های روم باستان آمده است که برای حمل بیماران از گردونه‌های جنگی استفاده می‌شده است و بدین‌وسیله آنان را از صحنه‌های نبرد دور می‌کردند و به درمان آنان می‌پرداختند.

در دوران باستان مراکز درمانی به‌طور مجزا و مشخص، وجود نداشتند. احتمالاً حدود 4000 سال قبل از میلاد حضرت مسیح، معابد مصر باستان علاوه بر امور مذهبی، خدمات درمانی نیز ارائه می‌کردند. در یونان باستان نیز معابد، محل درمان بیماران بودند. شاید اولین مراکز درمانی مستقل، در سری لانکای امروزی در سال های حدود 430 قبل از میلاد حضرت مسیح شکل گرفته باشند. پس از آن در قرن اول قبل از میلاد، رومی‌ها نوعی بیمارستان یا مرکز درمانی برای ارائه خدمات درمانی به گلادیاتورهای زخمی در شهرها ایجاد کردند و نام Valetudinaria بر آن نهادند. با شکل گرفتن مراکز درمانی، مسأله انتقال بیماران به این مراکز نقش جدی‌تری به خود گرفت و اقوام مختلف روش‌های مختلفی برای این مسأله برگزیدند. قبایل سرخپوست از نوعی سورتمه، مصریان از کجاوه‌های سوار بر شتر (pannier) و سایر ملل از روش‌های دیگر برای حمل بیمار استفاده کردند.

در قرن پانزدهم میلادی پادشاه اسپانیا، شاه فردیناند و همسرش ملکه ایزابل نوعی بیمارستان سیار بنام "ambulancia" طراحی کردند که در صحنه نبرد به کمک سربازان زخمی می‌شتافت. در سال 1793 میلادی، دکتر دومینیک ژان لاری (Dominique-jean Larrey) پزشک ارشد سپاه ناپلئون طی جنگ فرانسه و پروس نوعی بیمارستان سیار بنام "ambulance volante" را طراحی کرد که به قصد انجام اقدامات اولیه و انتقال مجروحان به پشت خط مقدم به‌کار می‌رفت.

همزمان با وی، بارون پرسی (Baron F.P. Percy) نوعی درشکه با قابلیت حمل تعداد زیادی مجروح از خط مقدم به نواحی امن‌تر طراحی کرد و نام آن را mobile emergency room گذاشت. طی جنگ‌های داخلی ایالات متحده با تدبیر جاناتان لترمن (Jonathan letterman) نوعی درشکه برای حمل مجروحان به‌کار گرفته شد که به آن‌ها"Rucker wagon " گفته می‌شد.
استفاده از این‌گونه وسایل نقلیه در سال 1832 برای جابجایی بیماران در اپیدمی" وبا" در لندن نیز رواج پیدا کرد. بالاخره در سال 1865 اولین سیستم خدمات پیش بیمارستانی برپایه بیمارستان (hospital based) در سین سیناتی آمریکا طراحی شد. در سال 1869 آمبولانس‌هایی در نیویورک به‌کار گرفته شدند که دارای برخی وسایل امدادی از جمله آتل و... و داروها (مثل مرفین) بودند. اولین آمبولانس‌های موتوردار (اتومبیل) در سال 1899 در شیکاگو طراحی شدند.

طی جنگ جهانی اول خدمات پیش بیمارستانی از نظر کیفی ارتقا پیدا کرد و کم‌‌کم با اختراع بی‌سیم، مراکز دیس‌پچ در این راه به کمک امدادگران آمدند. حتی پیش از جنگ دوم جهانی، آمبولانس‌های مدرن حامل پزشک بربالین بیماران حاضر می شدند و با مراکز دیس‌پچ برای ارائه بهتر خدمات درمانی در تماس بودند. در دهه 60 با پیشرفت دانش پزشکی به‌خصوص در زمینه احیا و دفیبربلاسیون و ضرورت تسریع در ارائه این خدمات، نقش سیستم پیش بیمارستانی در این مسیر تقویت شد و جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد.

از سال 1966 در بزرگراه‌های ایالات متحده طرح ارائه خدمات پیش بیمارستانی اجرا گردید. (DOT) در سال 1967 در ایرلند خدمات پیش بیمارستانی در زمینه مراقبت از بیماران قلبی به‌کار گرفته شد. در سال 1972 دانشگاه سین سیناتی اولین برنامه آموزش تخصصی طب اورژانس را راه‌اندازی کرد.

در سال 1973 قانون ملی خدمات پیش بیمارستانی و اجزای آن در ایالات متحده طراحی شد و به اجرا درآمد. طبق این قانون اجزای یک سیستم پیش بیمارستانی حداقل شامل موارد زیر باید باشد: پرسنل، سیستم آموزشی مناسب، سیستم ارتباطات و دیس‌پچ، حمل‌ونقل، مراکز درمانی پذیرش‌دهنده، واحدهای مراقبت ویژه، آژانس ایمنی عمومی، دسترسی همگانی به مراقبت‌ها، استاندارد سازی ثبت اطلاعات، آموزش همگانی، همکاری در بحران‌ها، داروها و تجهیزات و.... از سال 1984 خدمات پیش بیمارستانی مجزا برای کودکان در ایالات متحده طراحی شد. (EMS-C) در کشورمان ایران نیز پس از حادثه ریزش سقف فرودگاه مهرآباد تهران در سال 1354، کمبود سیستم خدمات پیش بیمارستانی بیش از پیش احساس شد و این حادثه مقدمه‌ای شد که مرکز اطلاعات اورژانس تهران در این سال با کمک عده‌ای کارشناس آمریکایی، در کشور راه‌اندازی شود.

در جنگها با استفاده ابتدایی از وسایل نقلیه ،‌آمبولانس های داوطلب سازماندهی می شدند وبه کشورهای دوردست می رفتند تا از زخمی ها در جنگ جهانی اول مراقبت کنند . در جنگ جهانی دوم، ارتش ، یگانهای خاصی را برای ارائه مراقبت در میدان جنگ و آوردن زخمی ها به پایگاههای کمک رسانی که پرستار و پزشک داشتند تربیت کرد .

<** ادامه مطلب... **>

در جنگ کره خدمات به زخمیها با انتقال سریع ، توسط هلیکوپتر به واحدهای جراحی سیار بیمارستانی ارتش در آن حوالی ، جایی که عمل جراحی فوری انجام می شد تکامل یافت. بیشتر پیشرفتهای حاصله در مراقبت فوری زخمیان در نتیجه تجربیات در جنگهای ویتنام و کره بود

متاسفانه مراقبت اورژانسی آسیب دیدگان و بیماران در خانه تا این سطح پیشرفتی نداشته است . تا اوایل دهه 1960، خدمات آمبولانس اورژانس و مراقبت از بیماران اورژانسی در سرتاسر ایالات متحده خیلی با هم متفاوت بود . در بعضی جاها ، مراقبت توسط گروههای کاملا تعلیم یافته کمکهای اولیه پیشرفته ارائه می شد که آمبولانسهای مدرن و تجهیز شده در اختیار داشتند .

در تعداد معدودی مناطق شهری ، مراقبت توسط خدمات آمبولانس مستقر در بیمارستان ارائه می شد که از انترن ها و پزشکان تازه کار استفاده می شد . در بسیاری جاها مراقبت اورژانسی و سرویس آمبولانس فقط ، توسط اداره کفن و دفن ارائه می شد که از یک نعش کش که می توانست تبدیل به حامل برانکار شود و مثل آمبولانس عمل کند استفاده می کردند . در بعضی جاها پلیس یا اداره آتش نشانی از یک واگن استیشن استفاده می کرد که یک برانکار و یک کیف کمکهای اولیه را حمل می کرد .

در بیشتر موارد ، در هر دوی این وسایل نقلیه یک راننده و یک امدادگر بود که تا حدودی آموزش کمکهای اولیه دیده بودند . در نواحی معدودی که یک آمبولانس تجاری برای انتقال بیماران در دسترس بود ،معمولا به صورت مشابه دارای همین پرسنل بودند و در اصل به عنوان وسیله ای ، برای انتقال بیمار به بیمارستان استفاده می شدند .
بسیاری از کشورها هیچ فعالیت رسمی برای مراقبت اورژانس پیش بیمارستانی یا انتقال بیماران انجام نداده بودند . کمکهای اولیه به اشخاص زخمی ، توسط پلیس یا پرسنل آتش نشانی در صحنه داده می شد و یک پلیس یا ماشین آتش نشانی آنها را به بیمارستان منتقل می کرد .به صورت مرسوم بیماران با بیماری های حاد توسط بستگان یا همسایه ها به بیمارستان منتقل می شدند و پزشک خانواده یا پزشک کشیک بیمارستان او را ویزیت وارزیابی می کرد وسپس متخصص و نیروهای اتاق عمل موردنیاز رافرامی خواندند .

بجز در مراکز شهری بزرگ ،‌ بیشتر بیمارستانها بخش های اورژانس امروزی با پرسنل آموزش دیده که امروزه وجود دارند نداشتند. منشاء سیستم فوریتهای پزشکی امروزی در سال 1996 با انتشار گزارش «معلولیت و مرگ غیر منتظره » شروع شد : «بیماری جامعه مدرن که مورد بی توجهی قرار گرفته » . این گزارش که با همکاری انجمن تحقیقات ملی انجام شد به مردم و مسئولان ، نقصان شدید مراقبت های اورژانس پیش بیمارستانی و انتقال را دربسیاری ازنواحی نشان داد . تعدادی ازموارد توصیه شده دراین گزارش عبارتند از :

- توسعه دوره های آموزشی در زمینة مراقبت اورژانس پیش بیمارستانی وانتقال برای پرسنل آتش نشانی ، پلیس ،‌گروه نجات و پرسنل آمبولانس .
- تهیه کتابهای درسی معتبر و ابزار کمک آموزشی برای این دوره ها
- تهیه دستور العمل هایی توسط اورژانس کشور برای طراحی آمبولانس ها و تجهیزاتی که حمل میکنند .
- تهیه و انتخاب شیوه کار کلی و ضوابط ارائه خدمات وویژگی های آمبولانس و چگونگی نظارت بر پرسنل آمبولانس در کشور
- انتخاب مسئولی در منطقه برای تهیه وسایل مناسب و مورد نیاز در آمبولانس جهت ارائه مراقبت اورژانس پیش بیمارستانی وانتقال
- تاسیس بخشهای اورژانس در بیمارستانها با حضور پزشک ، ‌‌پرستار و دیگر پرسنل که تجهیزات لازم برای احیاء ‌و ارائه مراقبتهای فوری به آسیب دیدگان و بیماران را دارا باشد .

 
- سرانجام ، منابع مالی و برنامه هایی برای گسترش ارائه خدمات اورژانس پیش بیمارستانی ایجاد شد . در ابتدای دهة 1970 ، DOT اولین برنامه درسی استاندارد ملی را تهیه و انتشار داد که بعنوان دستورالعمل هایی برای تربیت تکنسین های فوریتهای پزشکی استفاده می شد . برای حمایت از دوره آموزش تکنسین فوریتهای پزشکی ،‌آکادمی جراحان ارتوپد آمریکا اولین کتاب درسی تکنسین فوریتهای پزشکی را در سال 1971 تحت عنوان «مراقبت اورژانسی وانتقال بیماران و مجروحین» تهیه ومنتشر کرد . کتاب درسی که میخوانید ویرایش هشتم این کتاب است .دردهه 1970 ،‌ به دنبال دستورالعمل های توصیه شده ، هر استان قوانین لازم مربوط به خود را تدوین کرد و سیستم فوریتهای پزشکی در سراسر امریکا گسترش یافت . در طول همین دوره ، تخصص طب اورژانس بعنوان یک تخصص پزشکی مشخص مطرح شد و بخشهای اورژانس بیمارستانها با حضور این پزشکان متخصص برای مراقبت از بیماران اورژانس استاندارد شدند . در اواخر دهه1970 و اوایل 1980 ، DOT یک برنامه درسی استاندارد ملی توصیه شده برای تربیت پارامدیک ها تهیه کرد و قسمتی از دوره آموزش را برای تربیت تکنسین های فوریتهای پزشکی در نظر گرفت تاسال1980 ،‌EMS در سراسر کشور بر پایه دو اصل زیر تشکیل شد :

- تصویب قانونی که بر اساس آن ، مسئولین هر شهر یا ناحیه موظف شدند که خدمات اورژانس پیش بیمارستانی و انتقال صحیح بیماران را در سراسر حوزه خود ارائه دهند .

 
- ایجاد استانداردهای مشخص و منظم برای تربیت پرسنل آمبولانس و تجهیزاتی که در هر آمبولانس لازم است .
این دو اصل تضمین می کرد که بدون در نظر گرفتن جایی که فرد ،‌مجروح یا واقعا بیمار می شود به اومراقبت اورژانسی مناسب و به موقع ارائه و به بیمارستان منتقل شود . طی دهه 1985 ،‌ بسیاری از مناطق برنامه درسی استاندارد ملی تکنسین فوریتهای پزشکی را با اضافه کردن سطوح بالاتر آموزش ارتقاء‌دادند که این افراد میتوانستند مراقبتهای حمایتی پیشرفته را ارائه دهند . آموزش تکنسین فوریتهای پزشکی پارامدیک و ALS در سالهای اخیر از رشد ثابتی برخوردار بوده است .بعلاوه با تحول در آموزش و تکنولوژی ،‌ تکنسین های فوریتهای پزشکی پایه و متوسط اکنون میتوانند بسیاری از مهارتهای مراقبتهای حمایتی پیشرفته را اجرا کنند که قبلا ً فقط توسط تکنسین فوریتهای پزشکی پارامدیک اجرا می شد .
روشی که سیستمهای خدمات فوریتهای پزشکی عمل میکنند بسته به منطقه جغرافیایی و جمعیتی که به آنها خدمات می رسانند فرق میکند . با این وجود بدون در نظرگرفتن ناحیه ، ارزیابی سیستم های خدمات فوریتهای پزشکی بر اساس 10 معیار زیرانجام می شود :
1- نظم و خط مشی
2- مدیریت منابع
3- منابع انسانی و آموزشی
4- سیستم وتجهیزات انتقال
5- تسهیلات حمایتی و پزشکی
6- سیستم ارتباطات
7- اطلاعات مردم و آموزش عمومی
8- پزشک ارتباطات
9- سیستم تروما و توسعه آن
10- ارزیابی سطوح آموزش ارائه مراقبت و انجام کمک های اولیه برای بیماران توسط مردم عادی

با گسترش EMS و آگاهی از نیاز بیشتر به مراقبت های اورژانس ، ‌میلیونها نفر از افراد عادی جامعه دوره های آموزش BLS/CPR را گذرانده اند . علاوه بر CPR ، بسیاری از این افراد دوره های آموزشی کوتاه مدت کمک های اولیه پایه ، شامل کنترل خونریزی و سایر مهارتهای سادة مورد نیاز جهت ارائه فوری مراقبتهای اورژانسی را آموخته اند .

این دوره های آموزشی طوری طراحی می شوند که معلم ها ، ‌پرستاران کودک ،کارمندان ادارات و سایرین ، بتوانند مراقبت های اورژانسی لازم را در محل کار ، دقایقی قبل از رسیدن تکنسین فوریتهای پزشکی یا دیگر امدادگران ، به صحنه انجام دهند . بعلاوه ،‌ بسیاری افراد ، مثل آنهایی که مسؤول اردوهای گروهی و تورهای مسافرتی می باشند یا افرادی که در مکانهایی مشغول به کار می باشند که دسترسی به خدمات فوریتهای پزشکی به علت دوری مسافت ممکن است با تاخیر همراه باشد ، ‌تحت آموزش کمکهای اولیه پیشرفته قرار می گیرند .

این دوره آموزشی شامل یادگیری مراقبت های حمایتی پایه وسایر مراقبتهای مورد نیاز و آماده سازی بیمار تارسیدن تکنسین ها و امدادگران می باشد . امدادگران بعلت اینکه نمیتوان حضور شخصی که آموزشهای لازم را دیده ومیتواند مراقبتهای حمایتی پایه و سایر مراقبتهای فوری را انجام دهد ، در صحنه تضمین کرد ، سیستم EMS گروهی دارد به نام امدادگر ،که از مامورین نیروی انتظامی ، ‌آتش نشانان ،‌محافظان پارکهای جنگلی ،‌ ‌یا دیگر ناجیان سازمان یافته تشکیل میشود که این گروه اغلب قبل از آمبولانس و تکنسین های فوریتهای پزشکی به صحنه می رسند.

DOT یک برنامه درسی برای امدادگران تنظیم کرده که به این افراد آموزشهای لازم را ارائه می دهد تا مراقبت فوری را شروع کنند و سپس به تکنسین های فوریتهای پزشکی در ادامه مراقبت کمک کنند . در این دوره آموزشی چگونگی ارائه مراقبت های حمایتی پایه و سایر اقدامات ضروری با تجهیزات اندک ، آموزش داده میشود . این دوره همچنین دانشجویان را با سایر روشها ،‌ تجهیزات و تکنیکهای آماده سازی بیمار که تکنسین ها از آنها استفاده می کنند آشنا می سازد تا امدادگران در صورت نیاز بتوانند به تکنسین ها کمک کنند . همانطور که یک امدادگر باید مراقبت های لازم را تا حد توان به بیمار ارائه دهد . باید مراقب باشد که مراقبتهای فراتر از محدودة آموزش خود را انجام ندهد . یکی از جدی ترین خطرات برای بیمار ، انتقال نادرست بیمار از داخل وسیله نقلیه یا صحنه تصادف است که منجر به فلج های دائم و سایر آسیب ها میشود که بعلت اعمالی با نیت خیر ولی ناآگاهانه وبالقوه خطرناک صورت میگیرد . محدودة عملکرد امدادگران ارائه مراقبتهای حمایتی پایه است .

امدادگران میتوانند مراقبتهای حمایتی پایه را قبل از رسیدن آمبولانس ، برای کمک به بیمار یا مجروح ارائه دهند . اقداماتی چون تنفس مصنوعی ، ماساژ قلبی و کنترل خونریزی ،‌همه کارهایی هستند که میتوانند بدون تجهیزات یا با تجهیزات کم انجام شوند . تکنسین فوریتهای پزشکی پایه دوره آموزشی تکنسین فوریتهای پزشکی پایه احتیاج به برنامه درسی حداقل 110 ساعته دارد و شامل دانش و مهارتهای مورد نیازی میشود که برای ارائه مراقبت اورژانسی اولیه در صحنه لازم است .

این دوره مثل زیر بنایی برای دانش و مهارت بیشتر در آموزش پیشرفته تکنسین اورژانس پایه است . در ورود به صحنه ، ‌شما و تکنسین دیگر که با آمبولانس آمده اید باید مسئولیت کمک و مراقبت بیمار را بعهده بگیرید و پس از آماده سازی مناسب ، بیمار را به بخش اورژانس انتقال دهید . با گسترش و پیشرفت برنامه درسی استاندارد ملی تکنسین فوریتهای پزشکی پایه ،‌ مهارتهایی در سطح مراقبتهای حمایتی پیشرفته نیز به تکنسین های پایه آموزش داده شد . این مهارتها شامل دفیبریلاسیون خارجی اتوماتیک،‌ استفاده از وسایل کمکی برای باز کردن راه هوایی ، کمک به بیماران در استفاده از داروهای تجویزی پزشکان مثل نیتروگلیسیرین ،‌ اپی نفرین و اسپری های استنشاقی .

تکنسین فوریتهای پزشکی متوسط دوره آموزشی EMT-I طوری طراحی شده تا دانش و مهارتهایی را در ابعاد خاصی از مراقبتهای حمایتی پیشرفته (ALS) به افرادی که تعلیم دیده اند و تجربه در ارائه مراقبت اورژانسی بعنوان تکنسین فوریتهای پزشکی پایه دارند بیفزاید . این مهارتهای بیشتر شامل تزریقات وریدی ، ‌تفسیر ریتم های قلبی و دفیبریلاسیون ،‌ انتوباسیون داخل تراشه از طریق دهان و دانش و مهارت لازم برای استفاده از داروها است . تکنسین فوریتهای پزشکی پارامدیک (EMT-P) دوره آموزش فشرده EMT-P طوری طراحی شده که بطور قابل ملاحظه ای دانش و مهارتهای اولیه را افزایش می دهد و میزان زیادی ازمهارتهای مراقبت حمایتی پیشرفته (ALS) را در بر میگیرد